آمار
وب سایت:
حجت ایزدخواستی- دکترای اقتصاد و مدرس دانشگاه
تحولات اقتصاد کلان، نقش اساسی بر روند قیمت فلزات گران‌بها دارد. بنابراین در اقتصاد، عواملی (چه عوامل سیاسی و چه اقتصادی)، که باعث خوش‌بینی سرمایه‌گذاران نسبت به بخش واقعی اقتصاد می‌شود، سرمایه را از بخش سوداگری و بورس‌بازی به بخش واقعی اقتصاد سوق خواهد داد و باعث کاهش تقاضا و کاهش قیمت در بازارهای غیرتولیدی و افزایش اشتغال و تولید در بخش واقعی اقتصاد می‌شود. بنابراین در کنار سایر تحولات سیاسی و اقتصادی در سطح داخلی و بین‌المللی، هر گونه تغییر نگرش در سطح بین‌الملل نسبت به سیاست‌های پولی، که باعث اطمینان‌بخشی در اقتصاد شود، نقش مهمی در شکل‌گیری انتظارات مثبت نسبت به فعالیت‌های سرمایه گذاری در سطح بین‌المللی در بخش واقعی اقتصاد دارد و با انتقال منابع مالی به بخش واقعی اقتصاد، می‌تواند در کاهش قیمت فلزات گران‌بها در زمان آتی نقش داشته باشد.
با توجه به تحولاتی که طی سال‌های اخیر در بازار فلزات گران‌بها و به خصوص طلا اتفاق افتاده و باعث شده است که در طول سال‌های 1971 تا 2012، قیمت هر انس طلا روند افزایشی داشته باشد، به طوری که هر انس طلا از 35 دلار در آگوست 1971 به 1600 دلار در سال 2012 رسیده و بعد از آن طی سال 2013 قیمت هر انس طلا روند کاهشی خود را طی کرده است، به طوری که قیمت هر انس طلا در اول اکتبر 2013 به 1293 دلار کاهش یافت، این سؤالات مطرح می‌شود که اولاً قیمت جهانی طلا به چه عواملی بستگی دارد؟ ثانیاً سیاست اقتصادی آمریکا و اروپا چه تأثیری بر قیمت طلای جهانی دارد؟ ثالثاً روند قیمتی فلزات گران‌بها در آتی چگونه خواهد بود؟
بنابراین در ادامه، قبل از پرداختن به سؤالات مطرح‌شده، باید به این دو سؤال جواب داده شود که اولاً علت افزایش قیمت فلزات گران‌بها در طی سال‌های گذشته و به خصوص از سال 2008 تا کنون چیست؟ ثانیاً علت کاهش آن در طی سال 2013 چه عواملی بوده است؟
تحلیل‌گران اقتصادی معتقدند که روند قیمت فلزات گران‌بها، به خصوص طلا، به تحولات اقتصاد کلان بستگی دارد. مهم‌ترین عواملی که در روند افزایشی قیمت طلا در سال‌های قبل، به خصوص از سال 2008 تا 2012 نقش داشته‌اند، عبارت‌اند از:
بحران‌های اقتصادی آمریکا و بدتر شدن وضعیت اقتصادی جهان
با وقوع حادثه‌ی 11 سپتامبر در سال 2001، بحران اقتصادی در آمریکا شروع شد و زمینه‌های بحران مالی 2008 آمریکا فراهم گردید. به دنبال وقوع حادثه‌ی 11 سپتامبر 2001، بازار آمریکا مستعد رکود اقتصادی شد و به علت نااطمینانی به آینده‌ی اقتصاد آمریکا و پیش‌بینی رکود، بازارهای مالی این کشور با پدیده‌ی خروج نقدینگی روبه‌رو شدند. فدرال رزرو (Federal Reserve) برای به حداقل رساندن اثر منفی رکود، سیاست‌های انبساطی پولی را به کار گرفت و در دوره‌ی سه‌ساله (2000 تا 2003)، نرخ بهره را از 5/6 درصد به 1 درصد کاهش داد تا از این طریق، سرمایه‌گذاری را به منظور مقابله با اثرهای منفی رکود حاصل از ترکیدن حباب‌های قیمتی بازار سهام، افزایش دهد؛ اما با ترکیدن حباب قیمتی بازار سهام، بازدهی بازارهای سهام و اوراق قرضه کاهش یافت و باعث خروج نقدینگی از این بخش شد. با ادامه یافتن روند رکودی در اقتصاد آمریکا، بخشی از این نقدینگی وارد بازار فلزات گران‌بها شد. این امر باعث افزایش تقاضای طلا در بازار جهانی و افزایش قیمت آن شد.
تورم ناشی از به‌کارگیری سیاست‌های انبساطی پولی بانک‌های مرکزی
بانک مرکزی آمریکا با افزایش حجم نقدینگی و تزریق آن به نظام مالی، عامل تأثیرگذار دوم بر افزایش قیمت فلزات گران‌بها و طلا بوده است. بنابراین سیاست انبساطی پولی و کاهش نرخ بهره در دوره‌ی سال‌های 2000 تا 2003، اثر بسیار فراوانی در افزایش تقاضای وام‌های ارزان‌قیمت از سوی اقشار کم‌درآمد داشته و باعث شده است تا نظام مالی در آمریکا از قدرت خلق پول اعتباری خود بیش از پیش استفاده کند؛ به طوری که در روند تحولات اقتصادی بعد از سال‌های 2008، خلق اعتبارات بانکی و به‌کارگیری سیاست‌های انبساطی پولی توسط سیاست‌گذاران پولی و مالی آمریکا، منجر به افزایش سطح قیمت‌ها و ایجاد نااطمینانی در اقتصاد جهانی شد و زمینه را برای فعالیت‌های سوداگری فراهم کرد. بنابراین اگرچه قیمت هر انس طلا در سال 2008 کمتر از 800 دلار بود، اما در طول چهار سال، با شکل‌گیری فعالیت‌های سوداگری و افزایش تقاضا برای فلزات گران‌بها، باعث شد تا قیمت هر انس طلا در سال 2012 به 1600 دلار برسد.
این رشد شدید در قیمت هر انس طلا و در کنار آن، افزایش ناگهانی قیمت دلار در بازار داخلی، باعث افزایش شدید قیمت سکه در ایران نیز شد. آنچه طی چند ماه اخیر در بازار فلزات گران‌بها اتفاق افتاده بیانگر این است که قیمت هر انس طلا، در مرحله‌ی اول به 1253 دلار کاهش یافته و طی روزهای اخیر، قیمت هر اونس طلا به 1296 دلار رسیده است. البته علت کاهش قیمت فلزات گران‌بها در ایران، علاوه بر ریشه‌های خارجی، ریشه‌ی داخلی نیز دارد؛ زیرا بهبود شرایط اقتصادی و رونق بیشتر بازارهای تولیدی، جایگاه بازار فلزات قیمتی را کساد می‌کند و دارندگان این گونه فلزات گران‌بها، برای خارج کردن اموالشان از این بازار، به صورت گسترده به سمت فروش می‌روند. بنابراین انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران و انتظارات مربوط به بهبود شرایط اقتصادی، در کنار کاهش قیمت جهانی طلا، در کاهش قیمت فلزات گران‌بها بی‌تأثیر نبوده و حتی باعث افزایش ارزش پول ملی نیز شده است.
بحران بدهی دولت آمریکا و کشورهای منطقه‌ی یورو و ژاپن
افزایش بدهی دولت آمریکا و گذشتن از مرز شانزده تریلیون دلار و نگرانی‌هایی که نسبت به کاهش ارزش دلار در دنیا به وجود آمد، در کنار بحران بدهی اروپا (به خصوص کشورهای منطقه‌ی یورو) که با گزارش‌های رتبه‌های اعتباری منفی در یونان و اسپانیا و افزایش نگرانی‌ها در مورد عمق مشکلات بدهی‌ها در منطقه‌ی یورو، باعث افزایش مداوم تقاضای فلزات گران‌بها و طلا گردید و باعث شد که بازار فلزات گران‌بها به مکانی امن برای دارایی‌های سرمایه‌گذاران تبدیل شود و قیمت جهانی فلزات گران‌بها افزایش یابد. بنابراین افزایش نگرانی‌های بین‌المللی نسبت به بدهی‌های آمریکا، به عنوان کشوری که دارای بزرگ-ترین اقتصاد در دنیاست که تولید ناخالص داخلی نزدیک به پانزده تریلیون دلار دارد، باعث کاهش ارزش دلار و افزایش تقاضای جهانی نسبت به خرید طلا می‌شود.
افزایش تقاضای طلای هند و چین
بر اساس گزارش ماه آوریل 2011 شورای جهانی طلا (WGC)، چین با دارا بودن 1054 تن طلا، ششمین دارنده‌ی ذخایر بزرگ طلای جهان محسوب می‌شود. همچنین واردات طلای هند در سه‌ماهه‌ی دوم سال 2011، به بیش از 267 تن رسیده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، بیش از شصت درصد رشد داشته است. بنابراین افزایش تقاضای طلای هند و چین طی سال‌های قبل از 2012 باعث افزایش قیمت طلا در جهان شده است.
ورود بانک مرکزی کشورها به بازار طلا
در دوره‌ای که نگرانی‌های بین‌المللی در مورد وضعیت بد اقتصادی در جهان، افزایش بدهی دولت‌ها و نااطمینانی حاصل‌شده از تورم، افزایش می‌یابد، بانک‌های مرکزی به خریداران طلا تبدیل شده‌اند. شورای جهانی طلا (WGC) در گزارش سال 2011 خود اعلام کرده است که بانک مرکزی کشورهای مختلف جهان در پنج‌ماهه‌ی نخست سال 2011، معادل 155 تن طلا، به ارزش 18/8 میلیارد دلار، خریداری کرده‌اند که این رقم از کل طلای خریداری‌شده در سال 2010 بیشتر بوده است. مؤسسه‌ی اچ‌اس‌بی‌سی بر این باور است که ورود بانک‌های مرکزی جهان به بازار طلا، عامل مهمی در افزایش قیمت جهانی این فلز گران‌بها بوده است.
علل کاهش قیمت فلزات گران‌بها و طلا
بعد از افزایش قیمت طلا طی چندین سال متوالی، که باعث شد قیمت هر انس طلا به مرز 1600 دلار نیز برسد، انتشار گزارش‌های فدرال‌رزرو در مورد بهبود شاخص‌های اقتصادی در آمریکا، عرضه‌ی اوراق مشارکت در بانک‌ها و مؤسسات مالی سرمایه‌گذاری در عرصه‌ی بین‌المللی و گزارش بهبود شرایط اشتغال در آمریکا و کاهش تقاضای واردات طلا به وسیله‌ی هند و چین، از جمله عوامل اصلی کاهش ارزش جهانی طلا در سال 2013 به حساب می‌آید؛ زیرا عواملی که باعث خوش‌بینی سرمایه‌گذاران نسبت به بخش واقعی اقتصاد می‌شود، سرمایه را از بخش سوداگری به بخش واقعی سوق خواهد داد و باعث کاهش تقاضا و کاهش قیمت در بازارهای غیرتولیدی می‌شود. در سال 2012 میلادی، بانک‌های مرکزی جهان بیش از 535 تن طلا خریداری کرده‌اند که این رقم نسبت به سال 2011 بیش از 17 درصد رشد داشته است. آمارهای رسمی منتشرشده در ماه‌های نخست 2013 میلادی نشان‌دهنده‌ی کاهش تقاضا برای خرید طلا از سوی بانک‌های مرکزی جهان است.
بنابراین با توجه به اینکه با شکل‌گیری بحران اقتصادی و مالی در آمریکا از 2001 تا 2008، اعمال سیاست‌های انبساطی پولی به منظور کاهش تبعات رکود، نقش مهمی در افزایش قیمت‌های چند سال اخیر فلزات گران‌بها داشت، هر گونه تغییر در عوامل ذکرشده می‌تواند نقش مهمی در کنار سایر شرایط سیاسی و اقتصادی بین‌المللی در افزایش یا کاهش قیمت فلزات گران‌بها، به خصوص طلا، چه در زمان حال و چه در زمان آتی، داشته باشد.
روند تحولات قیمتی فلزات گران‌بها در آینده
دو دیدگاه مختلف در مورد روند تحولات قیمتی بازار فلزات گران‌بها در آینده وجود دارد:
1. در میان حامیان افزایش قیمت‌ها در این بازار، برخی معتقدند قیمت طلا به نرخ سابق 1600 دلار در هر اونس بازخواهد گشت. این دسته از کارشناسان ادامه‌ی اجرای سیاست‌های انبساطی پولی از سوی فدرال‌رزرو آمریکا را عامل اصلی افزایش قیمت طلا در آینده عنوان می‌کنند.
2. اما در مقابل، برخی کارشناسان کاهش رشد اقتصادی آمریکا و کاهش نگرانی‌ها نسبت به وضعیت سیاسی خاور‌میانه و کره‌ی شمالی را مجموعه‌ی عواملی می‌دانند که باعث کاهش قیمت طلا خواهد شد. به علاوه، افزایش نگرانی‌ها نسبت به پایان زودهنگام برنامه‌ی محرک پولی آمریکا به عنوان طرح محرکه‌ی اقتصادی آمریکا تا اواسط سال 2014 و کاهش رشد اقتصادی چین، موجب کاهش شدید قیمت طلا در هفته‌های اخیر شده است. همچنین هم‌زمان شدن موارد مذکور با تسویه‌حساب‌های بورس‌بازان بین‌المللی، تسویه‌حساب‌های بانک‌ها با صندوق‌ها، بانک‌ها با بورس‌ها و بانک‌ها با بانک‌ها در سطح بین‌المللی، بر کاهش شدید قیمت‌های جهانی طلا دامن زده است.
موسسه‌ی «HSBC» با توجه به پایان قریب‌الوقوع طرح محرکه‌ی اقتصادی آمریکا و کاهش رشد اقتصادی چین، پیش‌بینی خود از بهای طلا در سال 2013 و 2014 را کاهش داده است. تام کندال، دبیر بخش فلزات گران‌بهای مؤسسه‌ی کردیت سوییس، تأکید کرده است که با توجه به روند نزولی قیمت طلا و سایر فلزات گران‌بها در بازارهای بین‌المللی، احتمال افت شدید قیمت طلا به سطح پیش از سال 2008 میلادی وجود دارد. وی در ادامه تصریح کرده است که با توجه به تصمیم احتمالی فدرال‌رزرو آمریکا برای متوقف کردن برنامه‌ی محرک پولی تا اواسط سال 2014 میلادی، قیمت جهانی طلا نیز به زودی به سطح قیمت‌های پیش از آغاز اجرای سیاست‌های انبساطی پولی در آمریکا بازخواهد گشت.
نظرات شما عزیزان:
ارسال توسط پیمان معظمی
آخرین مطالب
